Motivasyonda Öğretmenlerin ve Ebeveynlerin Rolü
Motivasyonda Öğretmenlerin ve Ebeveynlerin Rolü
Köken anlamı ''harekete geçme'' demek olan motivasyon, bireylerin belirli bir davranışı başlatmaya ve sürdürmeye olan istekliliğini ifade eder. Motivasyon bireyin davranışlarını yönlendirmede önemli bir faktördür, insanlar neden bazı eylemleri istekle yapar veya bazı eylemlerde gönülsüz olur sorularının yanıtı motivasyondur. Öğrencinin genel ilgisi, katılımı ve öğrenmeden keyif alması olarak tanımlanan akademik motivasyon ise öğrencilerin başarılarında ve derslere olan tutumunda çok önemli bir yere sahiptir. Araştırmalar akademik motivasyonun yüksek olmasının akademik başarıyla olumlu ilişkili olduğunu göstermektedir.
Öğrencilerin motivasyonunu geliştirmede öğretmenler ve ebeveynler çok önemli bir pozisyona sahiptirler. Bunun için aşağıda öğretmen ve ebeveynlere önerilerde bulunulmuştur.
Öğretmenlere Öneriler
Öğrencilerin motivasyonunu etkileyen etmenlerden biri de öğretmen tutum ve davranışlarıdır. Öğrencilerin bazı derslere istekle çalıştığı halde bazı derslere çalışmak istememelerine aşinayızdır. Bunun temel sebebi öğrencinin ilgi ve yetenekleri, öz-yetkinlik algısı veya merakından kaynaklanabileceği gibi derse giren öğretmen davranışlarından da kaynaklanıyor olabilir. Örneğin öğretmen derse gelmeden önce hazırlık yapıyor, derse coşku ile başlıyor, öğrencilerine nazik ve empatik davranıyorsa öğrencilerin o derste motivasyonları yüksek olacaktır. Diğer taraftan öğretmen öğrencilerin başarısızlıklarına uygun tepkiler veremiyor, insan ilişkilerinde yetersiz, öğrencilerden beklentisi düşük ise öğrencilerin o derse motive olmaları zorlaşacaktır.
Motivasyon konusunda yapılan çalışmalar sonucunda öğrencilerin motivasyonunu yüksek tutmak için öğretmenlere aşağıdaki öneriler verilebilir:
Öğretmen öğrencilerin motivasyonlarını yükseltmek için derse hazırlıklı gelmeli, öğrencilerle onların sorunlarıyla kişisel olarak ilgilenmelidir. Öğrencilerden yüksek beklentisi olmalı, onların büyük şeyler yapabileceğine samimiyetle inanmalıdır. Öğretmenin dersteki coşkusu öğrencilerde motivasyonu artırır. Sınıf içi etkinliklerde ve öğrenci başarılarını ödüllendirmede adaletli ve eşitlikçi davranmalıdır. Öğretmen derste anlattıklarını hayatında da uygulamalı yani öğretmenin mesleği ve kişiliği arasında tutarlılık olmalıdır. Açık sınıf iklimi ile öğrencilerin sınıf ortamında gergin hissetmemeleri, problemleri açık iletişim ile çözebileceklerine inanmaları, iletişimsel açıdan konforlu bir sınıf ortamı oluşturulması, öğrencilerin derste kendilerini rahat ve güvende hissetmeleri sağlanmalıdır . Böyle bir ortamda öğrencilerin akademik motivasyonu yüksek olur. Aynı zamanda öğretmen kendi alanı ile ilgili yeterli bilgiye sahip olmalı, öğrenciye kendi alanına dair merakı ve ilgiyi aşılayabilmelidir.
Tüm bunların yanında mesleki ve iletişimsel olarak kendini yetiştirmeyen bir öğretmen öğrencilerin motivasyonunun düşmesine sebep olabilir. Şiddet uygulamak öğrencilerde derse, öğretmene ve okula karşı korku ve kaygı oluşturacağından dolayı kesinlikle motivasyonu düşürecektir. Ayrıca öğretmenin öğrenciler açısından ulaşılamaz algılanması; kişisel, sosyal, mesleki veya akademik problemleri ile alakalı öğretmenlerine danışmak istediklerinde öğrencilerin öğretmenlerine ulaşamaması da öğrencilerde motivasyon düşüklüğüne sebep olur.
Ailelere Öneriler
· Motivasyon sağlamada en önemli etkenlerden biri kişinin bir hedefinin olmasıdır. Herkesin hayatta başarmak isteyebileceği birkaç şey vardır. Gençlerin ileriye dönük düşünceleri, planları ve bu başarmak istediği şeyleri somut hedeflere dönüştürmede onlara destek olunması gerekir. Kendilerini keşfetmelerine, ilgilerine ve yeteneklerine uygun hedefler belirlemelerine yardımcı olunmalıdır.
· Çocuklardan yüksek beklentilere sahip olmalıyız ancak mükemmeliyetçi olmak kişiye zarar verecektir. Hatalar yapmanın veya başarısızlıklar yaşamanın da hayatın doğal bir parçası olduğunu çocuklarımıza öğretmeliyiz.
· Ebeveynler mümkün olduğunda çocukların seçim yapmasına müsaade etmelidir. Bu kişide kontrol duygusu oluşturur ve hayatında etkin rol almak için motivasyon sağlar.
· Ebeveynlerin, çocukların sorunlarını onların yerine çözmeleri onlarda sorumluluk bilinci gelişmesini engelleyecektir. Bundan dolayı karşılarına çıkan problemleri çözmek için yeterince motive olamayacaklardır. Sorunları onların yerine çözmek yerine rehberlik etmek, yol gösterici olmak gerekmektedir.
· Çocukları başkaları ile kıyaslamak yapılabilecek en yanlış davranışlardan biridir. Kişi başkaları ile kıyaslandığında özgüveni düşebilir, kendini suçlu hissedebilir. Ayrıca sadece derslerinde başarılı olduğunda değer görebileceği inancına sahip olabilir. Bundan dolayı çocukları akranları ile kıyaslamak ve başarısızlıklarını yüzlerine vurmak yerine çocukların olumlu yönlerini ortaya çıkarmak, başarılarını desteklemek ve daha iyisini yapabileceklerine dair inancımızı iletmeliyiz.
· Ödüller sembolik dahi olsa kişiyi motive eder. Birey bir davranışı sonucunda ödül alırsa o davranışını sürdürmeye devam edecektir. Çocuklarımızın başarılarını onların yaşına uygun olarak ödüllendirirsek bu onları daha büyük başarılar için motive edecektir.
· Tüm bunlara ek olarak olumlu aile iklimi çocuğun derslere odaklanması ve motive olabilmesi için gereklidir. Aile içindeki sorunların sağlıklı iletişim ile çözümlenmesi gerekir.
Kaynaklar:
Bayrakçeken, S. , Samancı, O. , Canpolat, N. & Doymuş, K. (2021). MOTİVASYON VE BAŞARI: ÖZ BELİRLEME KURAMI TEMELİNDE ÖĞRENCİLER ÖĞRENMEYE NASIL MOTİVE EDİLEBİLİR? . Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi , (66) , 482-505 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniefd/issue/62743/951311
Garn, A.C., Matthews, M.S., & Jolly, J.L. (2012). PARENTS' ROLE IN THE ACADEMIC MOTIVATION OF STUDENTS WITH GIFTS AND TALENTS. Psychology in the Schools, 49, 656-667.
Ilgar, Ş. (2004). Motivasyon Aktiviteleri ve Öğretmen.Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 2 (2004),211-222
Özdemir, Yılmaz. (2015). Ortaokul Öğrencilerinde Okul Tükenmişliği: Ödev, Okula Bağlılık ve Akademik Motivasyonun Rolü. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Haziran 2015, 6(1), 27-35
Sürücü, A. ve Ünal, A. (2018). Öğrenci motivasyonunu artıran ve azaltan
öğretmen davranışlarının incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum
Araştırmaları Dergisi, 8(14), 253-295. DOI: 10.26466/opus.404122